Het ene “enkelbandje” is het andere niet: over de verschillende toepassingen van het elektronisch toezicht

Het elektronisch toezicht, zijnde het systeem waarbij een verdachte of veroordeelde van zijn of haar vrijheid wordt benomen of diens bewegingsvrijheid wordt beperkt door middel van een elektronische enkelband, kent een hoge vlucht.

Volgens recente cijfers kregen in 2018 bijna 4.000 personen een enkelband. Dat is een stijging van 4,25 procent vergeleken met 2017.

Toch bestaat er nog vaak verwarring over het elektronisch toezicht en wat dit precies inhoudt.

Dit komt deels door het feit dat elektronisch toezicht sinds 2014 ook kan worden toegepast in het kader van de voorlopige hechtenis en sinds 2016 ook als autonome straf kan worden opgelegd, waar vroeger enkel bij de uitvoering van een definitief geworden straf elektronisch toezicht mogelijk was.

In wat volgt overlopen we dan ook even kort de verschillende situaties waarin elektronisch toezicht kan worden toegepast.

Bij elektronisch toezicht bij u thuis, of op een ander adres waar u het elektronisch toezicht ondergaat, wordt een bewakingsbox  geïnstalleerd. De enkelband zendt via die bewakingsbox een signaal naar een centrale computer die registreert of u al dan niet op het verplichte adres bent.

In het algemeen geldt dat elektronisch toezicht niet mag worden onderschat. Vooral bij elektronisch toezicht tijdens de voorlopige hechtenis (“thuisdetentie”) ontstaan soms financiële problemen bij gebrek aan werk of conflicten binnen het gezin.

Elektronisch toezicht als alternatief voor een gevangenisstraf

Dit houdt in dat u definitief bent veroordeeld en U het geheel of een deel van de opgelegde gevangenisstraf kan uitboeten door middel van het dragen van een elektronische enkelband.

U krijgt een uurrooster dat u strikt moet respecteren. Dit uurrooster vermeldt de momenten waarop u thuis moet zijn en waarop u het huis mag verlaten om verplichte activiteiten (werken, zoeken naar werk, opleiding, therapie, …) of vrijetijdsactiviteiten uit te voeren. Als u zicht onttrekt aan het toezicht kan beslist worden dat u toch naar de gevangenis moet.

Er kunnen u ook andere voorwaarden worden opgelegd.

Als u zich onttrekt aan het toezicht, of de voorwaarden niet naleeft, kan beslist worden dat u een verwittiging, verlenging van het elektronisch toezicht, een herziening of een herroeping krijgt en toch naar de gevangenis moet.

Effectieve gevangenisstraffen tot 3 jaar worden momenteel quasi automatisch uitgevoerd onder elektronisch toezicht tenzij wanneer u voor bepaalde feiten (zedenfeiten op minderjarigen, terrorisme) werd veroordeeld.

Als uw straf meer dan 3 jaar bedraagt, kan u elektronisch toezicht aanvragen aan de Strafuitvoeringsrechtbank nadat u een deel van uw straf in de gevangenis hebt ondergaan.

Elektronisch toezicht als autonome straf

De rechter kan sinds 1 mei 2016 rechtstreeks een straf onder elektronisch toezicht opleggen als een feit van die aard is om gestraft te worden met een gevangenisstraf van maximum 1 jaar. Hoe lang iemand een enkelband moet dragen, wordt bepaald door de rechter, dit is minimum 1 maand en maximum 1 jaar.

U hebt dus een misdrijf gepleegd en de rechter oordeelt dat u voldoet aan de wettelijke voorwaarden voor elektronisch toezicht als autonome straf.

Ook hier wordt een uurrooster opgelegd met de momenten waarop u thuis moet zijn en waarop u het huis mag verlaten om verplichte activiteiten (werken, zoeken naar werk, opleiding, therapie, …) of vrijetijdsactiviteiten uit te voeren.

Elektronisch toezicht bij voorlopige hechtenis

Als u verdacht wordt van het plegen van een feit dat strafbaar is met een gevangenisstraf van een jaar of meer, kan de onderzoeksrechter u tijdens het gerechtelijk onderzoek in voorlopige hechtenis nemen. Elektronisch toezicht is een manier om de voorlopige hechtenis buiten de gevangenis te ondergaan.

U moet voortdurend, 24u/24, 7d/7, op het adres blijven waar u het elektronisch toezicht ondergaat.

In praktijk wordt de gevangenis dus verplaatst naar de plaats waar u verblijft en kan u niet uit werken, een opleiding volgen, …

U mag zich enkel zeer uitzonderlijk buitenshuis begeven:

– mits voorafgaande toestemming van het Vlaams Centrum Elektronisch Toezicht

– voor verplaatsingen die nodig zijn voor de gerechtelijke procedure (bv. verhoor door de politie of de onderzoeksrechter, verschijnen voor de raadkamer)

– omwille van een medisch spoedgeval

– in geval van overmacht (bv. brand).

Als u zich onttrekt aan het toezicht, of verplaatsingen maakt die niet zijn toegestaan, kan de onderzoeksrechter het elektronisch toezicht herroepen. U moet dan terug naar de gevangenis.